Η ΜΟΥΣΙΚΗ ΤΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ ΕΙΝΑΙ ΔΥΝΑΜΗ ΨΥΧΗΣ
(Επιλογές κειμένων)
ΜΟΥΣΙΚΟΣ ΕΚΦΡΑΣΙΟΚΕΝΤΡΙΣΜΟΣ
Όλα τελικά έχουν κατάληξη στου γούστου το «βωμό». Η τέχνη «μικρή ή μεγάλη» προκαλεί τα ανάλογα συναισθήματα για όσους έχουν την τάση να εξερευνούν π.χ τα τραγούδια που παράγονται σήμερα με ευκολία μεγάλη, προς τέρψιν και κατανάλωση.
Το τεράστιο θέμα της τέχνης γενικότερα «αποδοχής» ή «απόρριψης» προκαλεί τις ανάλογες επιδράσεις ή αντιφράσεις στης απήχησης (ἀπήχησις στα αρχαία ελληνικά… ἀπηχέω < ἀπό + ἠχέω) το μαγγγανοπήγαδο…
Το ερώτημα όμως που τίθεται εδώ είναι ξεκάθαρα αισθητικό και παραμένει άξιο απορίας για όλους σχεδόν τους δημιουργούς: Τι καθιστά, ένα έργο τέχνης διαχρονικό και ποιες περιπέτειες του χαρίζουν μια ζηλευτή διάρκεια στον χρόνο;
Παρά το γεγονός πως τα ρεύματα κάθε εποχής ρυθμίζονται και συστηματοποιούνται πολύ αργότερα και με κάποια απόσταση από μια συγκεκριμένη περίοδο δημιουργίας, κάθε εποχή παρουσιάζει ενιαία -κατά βάση- χαρακτηριστικά που ομαδοποιούν τις τεχνικές και τη θεματολογία των καλλιτεχνών που την «υπηρέτησαν». Κι έτσι όλοι δημιουργοί έξω από την διαχρονικότητα των έργων τους, οι απορίες τους παραμένουν ενίοτε αναπάντητες.Η κατανόηση –αποδοχή-εκτίμηση από το ευρύ κοινό αποτελεί σημαντικό στοιχείο για τη διαχρονικότητά ενός έργου. Εδώ μπορούμε να διαχωρίσουμε τη διαχρονικότητα που προκαλεί η ερμηνεία ενός έργου τέχνης σε δύο κατηγορίες: στην αριστουργηματική απόδοση μιας διαχρονικής ιδέας και στο μυστήριο που καλύπτει άλλοτε την ερμηνεία συγκεκριμένων έργων. Μόνο που η μουσική μετρά με άλλα μέτρα και σταθμά ή λύνει με άλλους τρόπους το θέμα. Άσχετοι παντός είδους, άμουσοι, ακαλλιέργητοι αναδύονται από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ανάγουν εαυτούς ως κολοσσούς κουλτούρας, κι αποθεώνουν σε μια θάλασσα υπερβολής τους πάντες και τα πάντα Εκτός από κάποιες φωτεινές εξαιρέσεις βέβαια….Δεν παράγονται όλα τα έργα τέχνης ως αποτέλεσμα μιας διαδικασίας έκφρασης αλλά και ούτε όλα εκείνα τα τεχνουργήματα ή τα πονήματα που παράγονται με τέτοιο στόχο ή πρόθεση συνιστούν κατ’ ανάγκην έργα τέχνης. Όταν λοιπόν αναφέρεται κάποιος σ’ αυτό που το έργο εκφράζει, αυτό που εννοεί είναι ότι το έργο ξυπνά μέσα του συναισθήματα χαράς, λύπης, κ.τ.λ. Δεδομένου ότι πρόκειται για υποκειμενικές καταστάσεις δεν μπορεί παρά να βιώνονται σε ένα ιδιωτικό επίπεδο, επιχειρηματολογούν οι υποστηρικτές αυτής της δεύτερης εκδοχής της θεωρίας της έκφρασης και, επομένως, δεν είναι δυνατόν να καθίστανται αισθητές αυτές οι ίδιες. Ανήκουν στο θεατή ή τον ακροατή του έργου, όχι στο έργο.
Στην αρχαιότητα η μουσική ήταν στοιχείο μόρφωσης. Στα νεότερα χρόνια ορίζεται ως η τέχνη έκφρασης των αισθημάτων και των ιδεών, με τη βοήθεια αρμονικά συνδυασμένων ήχων, η μελωδία μιας μουσικής σύνθεσης που εκτελείται με φωνή, με όργανα ή και ορχήστρα, και στηρίζεται στη μελωδία, την αρμονία, τον ρυθμό, τον τονισμό κ.ά. Η μουσική επιδρά στον άνθρωπο με οργανωμένες ηχητικές δομές που αποτελούνται κυρίως από τους τόνους και βρίσκεται περισσότερο κοντά στον λόγο, τους κραδασμούς της φωνής που εξωτερικεύει τον ψυχικό κόσμο του ανθρώπου.
Μουσική είναι η οργάνωση των ήχων με σκοπό τη σύνθεση ή το σύνολο ήχων από το οποίο απαρτίζεται ένα μουσικό κομμάτι ή η εκτέλεση ενός μουσικού έργου. Η μουσική είναι λοιπόν τέχνη και όχι μόνο: η μουσική είναι έκφραση, η μουσική είναι ρυθμός, η μουσική, εντέλει, είναι ανάγκη. Γεννήθηκε μαζί με τον άνθρωπο, ο οποίος κατάφερε γρήγορα να διακρίνει αρμονικούς φυσικούς ήχους που τον βοηθούσαν στη ζωή του. Ο Μπετόβεν είπε ότι “η μουσική είναι ένας μεσίτης μεταξύ της ζωής του νου και της ζωής των αισθημάτων”. Ο Νίτσε έγραψε ότι “χωρίς τη μουσική, η ζωή θα ήταν ένα λάθος” ενώ, σύμφωνα με τον Πυθαγόρα, “η μουσική ξυπνά στην καρδιά τον πόθο των ωραίων πράξεων”. Ο Πλάτων πίστευε ότι η μουσική είναι η κίνηση του ήχου να φτάσει την ψυχή και να της δείξει την αρετή. Ότι η μουσική δίνει ψυχή στο σύμπαν, φτερά στη σκέψη, απογειώνει τη φαντασία, χαρίζει χαρά στη λύπη και ζωή στα πάντα.
A.A.A
ΤΑ ΕΡΩΤΙΚΑ ΜΟΥ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ…!
Τα ερωτικά μου τραγούδια είναι επηρεασμένα εν μέρει από τη γενιά που μεγάλωσα
με μελωδίες έντονες περίεργες ενίοτε που εμπερικλείουν κυρίως το νόημα και την
πίκρα του έρωτα και του πάθους. Υπάρχει βέβαια και η άλλη όψη της συνθετικής
μου εργασίας πολλά χρόνια τώρα με επικά, πατριωτικά, ελληνοκεντρικά,
Κυπροκεντρικά που στοχεύουν κέντρο..καρδιάς και λένε για χαμένες πατρίδες
,τοποθεσίες, αγάπες παλιές, σε μια εποχή που η μνήμη είναι υπό διωγμόν;
Θέλω να σας πω για τα ερωτικά μου τραγούδια.Τα περισσότερα είναι μελοποιημένα
ποιήματα γνωστών δημιουργών. Μακρόχρονη είναι η εργασία αυτή. Ξεκίνησε κάπου
αρχές του 1980 πειραματικά, μετά με άκουσαν διάφοροι μεγάλοι της γενιάς εκείνης
και αποφάσισαν ότι είμαι αυτό που συνεχίζω να είμαι συνθετικά, σαν ευχή και
κατάρα μέχρι και σήμερα. Σε κάποιους αρέσει το ένα ,σε κάποιους άλλα, γούστα
είναι αυτά..έχω κατανόηση. Κουβαλώ μαζί μου πάντα το ερμηνευτικό ένστικτο αυτών
των ποιητών που μελέτησα σε βάθος από την ποιήτρια Σαπφώ, στους μεσαιωνικούς
ποιητές ανάμεσα τους τον Β.Κορνάρο, Γ.Χορτάτση κι αμέσως μετά, στους
μεσοπολεμικούς ποιητές: Νίκο
Καζαντζάκη, Ναπολέοντα.Λαπαθιώτη, Κατίνα Παϊζη ,Μυρτιώτισσα, Μαρία Πολυδούρη,
Κώστα Καρυωτάκη, Ρίτα Μπούμη Παπά, Μενέλαο Λουντέμη,Γιάννη Σκαρίμπα, Κώστα
Ουράνη, Γεώργιο Αθάνα Θεοδόση Πιερίδη, Τεύκρο Ανθία, Χριστόδουλο Γαλατόπουλο,
Μάνο Κράλη και πολλούς άλλους της παλαιότερης σχολής ποιητές. Από τους
«αμφισβητίες» του 70 και της γενιάς του 80-90 μελοποίησα αρκετά ποιήματα ( με
δύσκολα έμβολα και τροχαλίες.. ) κυρίως στο τονικό ανομοιοκατάληκτο αίσθημα
τους, είτε γιατί έγραφαν με μουσικότητα ή χωρίς, είτε γιατί ήσαν ενάντια ή
υπέρ… στη μελοποίηση της ποίησης …κι εγώ το μόνο που κατάφερνα ήταν να μεταφέρω
στα ποιήματα τους την ίδια τη μουσική τους….! Και βέβαια με αγάπησαν τόσο πολύ
που ακόμα και τώρα που γράφω αυτό το σημείωμα βουρκώνω.Δημιουργοί όπως: Ράνια
Δώρου,Έλλη Πιερράτου,Στάθης Κουτσούνης,Κατερίνα Θεοφίλη,Μάκης Αποστολάτος,
Γιώργος Παναγουλόπουλος, Αντώνης Γκίκας, Δημήτρης Ιατρόπουλος, Ντίνος
Κουμπάτης, Ρήνα Κατσελλή, Δημήτρης και Μαριάννα Καραμβάλη, Ανδρέας Θωμά,
Χρήστος Μαυρής, Λεωνίδας Γαλάζης,Νίκος Παναγιωτάρας, Κλείτος Ιωαννίδης και
άλλοι, κάπου συνολικά 200 ποιητές..... Από τους σπουδαίους στιχουργούς της
γενιάς του 50,60,70,80 και 90: Μαρία Αγγελάκη, Πόπη Πασπαλιάρη, Ντία Καστρίνιου, Δέσποινα
Μπόγρη, Ανδρέας Βάλσαμος, Βίκυ Ιατρίδου, Γιώργος Σοφοκλέους, Ανδρέας Βρυώνης και
πολλοί άλλοι που στη συνέχεια δισκογράφησα πολλά από τα μελοποιημένα τους έργα
μετά το 2000 ζώντας πια στην Κύπρο.Δεν παραλείπω βέβαια κι όλες
τις διασκευές που έκανα σε "παραδοσιακά ερωτικά ποιήματα" Κύπρου,
Ελλάδας και Μικράς Ασίας,
Στην πολύχρονη διαδρομή
παραστάσεων ρεσιτάλ μικρών και μεγάλων στην Ελλάδα την Κύπρο και το εξωτερικό
… έβλεπα και αισθανόμουνα ότι τα πολλά πια ερωτικά μου τραγούδια, μπορούσαν να
κεντρίσουν το ενδιαφέρον του κοινού, όχι σαν «αναμνησιολογία», αλλά σαν μια
αυτούσια συνθετική παλτφόρμα ιδεών ,απόδειξη αυτού ότι πολλοί «συνάδελφοι»
επιδόθηκαν στην αντιγραφή του ύφους και της ερμηνείας κυρίως. Η κλεπτομανία
ιδεών είναι ψωμοτύρι στις μέρες μας πολλών φιλόδοξων πετούμενων κι αρπακτικών.
Όμως θέλω να σας πω για τα ερωτικά μου τραγούδια. Όλα εκείνα που τροφοδοτούν το
ενδιαφέρον κυρίως να ακουστεί μια διαφορετική φωνή, με το δικό της ηχόχρωμα
κλπ.
Γι όλα εκείνα που συνεχίζουν στον καινούργιο αιώνα να με συναρπάζουν.
«Ζούμε με την αυταπάτη μιας
ψεύτικης αυτονομίας, που δίνει σε εκείνους που μπορούν το ελεύθερο να μας
πετούν στον δρόμο, όπως κάποτε πετούσαν από τα παλιά αερόστατα τη σαβούρα στο
κενό για να πάρουν ύψος. Όμως, ούτε το αερόστατο παίρνει ύψος ούτε εμείς
γινόμαστε περισσότερο αυτόνομοι. Απλώς κολυμπάμε κι εμείς σε μια θάλασσα
απελπισμένων που θα έκαναν τα πάντα για να κρατηθούν στον αφρό. Μας φωνάζουν
από ψηλά με τον τηλεβόα πως η σημερινή φτώχεια μας θα φέρει τα μελλοντικά
πλούτη μας. Μας καλούν να πάρουμε μέρος σε μια κούρσα στην οποία θα κερδίσουν
τα καλύτερα άλογα. Τα άλογα...της κούρσας δεν μιλούν μεταξύ τους. Δεν
κοιτάζουν καν τον διπλανό τους. Μόνο τρέχουν μπροστά, όπως προστάζει το
μαστίγιο. Άλλα πέφτουν κι άλλα κουτσαίνονται για πάντα. Ένα μονάχα θα νικήσει,
μα ο πραγματικός νικητής θα είναι πάντα ο καβαλάρης».
Βέβαια στην εποχή μας ένα ερωτικό τραγούδι... ... δεν φτάνει για να εκφράσει
αυτό που νιώθει μια ολόκληρη χώρα. Εκτός κι αν ζεις σε καιρούς ηρωικούς κι
εμπνευσμένους. Στους καιρούς που ζούμε, οι άνθρωποι δεν τραγουδούν πια με μια
φωνή. Καθένας μουρμουρίζει το δικό του τραγούδι. Κι εγώ λέω φωνακτά....το δικό
μου!
Η μουσική είναι ένα μυστήριο. Υπήρξε, και παραμένει, συστατικό κάθε γνωστού
πολιτισμού στη Γη….
Α.Α.Α
ΝΑΠΟΛΕΩΝ ΛΑΠΑΘΙΩΤΗΣ και η μελοποίηση ποιημάτων του.
Τη δεκαετία του 1980 ζώντας στην Αθήνα (πήγα για σπουδές στη Νομική Αθηνών αλλά κατέληξα σε μουσικές σπουδές) ήμουν δραστηριοποιημένος στα λογοτεχνικά και μουσικά δρώμενα της εποχής αυτής και μέλος σε τρείς αναγνωρισμένες λογοτεχνικές εταιρείες. Ο γνωστός κι αείμνηστος εκδότης του περιοδικού «Ανακύκληση» λογοτέχνης Τάσος Κόρφης (Ρομποτής) με τον οποίο αλληλογραφούσα ,κάπου στα μέσα λοιπόν της δεκαετίας του ΄80,μου έστειλε ταχυδρομικώς τη μελέτη-βιβλίο του, για τον ποιητή Ναπολέοντα Λαπαθιώτη. Τη συγκεκριμένη εποχή σε πολλά ρεσιτάλ ερμηνείας με συνθέσεις μου, σε διάφορους χώρους των Αθηνών, τραγουδούσα και τους ξεχασμένους ποιητές του μεσοπολέμου που είχα μελοποιήσει. Κάποιοι λοιπόν ακροατές κι ανάμεσα τους και ο Κόρφης, ενθουσιασμένος από όλα όσα είχε ακούσει σε κάποια από τις εμφανίσεις μου, μου πρότεινε(και καλά έκανε…) εμμέσως με την αποστολή του συγκεκριμένου βιβλίου του, την ενασχόληση μου με την ποίηση του Λαπαθιώτη.
Βέβαια στη δεκαετία του ΄80 υπάρχει μια έξαρση σε όλους τους τομείς των τεχνών. Η μελοποιημένη ποίηση που ήδη από το 1960 με πρωτεργάτες το δίπολο Χατζιδάκι-Θεοδωράκη και πολλών άλλων εμβαθύνει και χαράζει την ιστορική πλέον μουσική ιστορία της ελληνικής τραγουδοποιϊας και δισκογραφίας… εξελίσσεται. Από την άλλη η μη ομοιοκαταληκτική ποίηση είναι της μόδας, η «γενιά της αμφισβήτησης» η γενιά του ’70,μελοποιείται αλλά και συσπειρώνεται σε λογοτεχνικές ομάδες ,σωματεία και εταιρείες.Ο μελοποιημένος Λαπαθιώτης ακούγεται τότε σαν μια «ελάσσονα νωχελική φωνή», που συγκινεί τις ρομαντικές «ιδιαιτερότητες» της εποχής… και μάλιστα λαμβάνω ταχυδρομικώς, διθυραμβικούς επαίνους και προτροπές για να συνεχίσω να μελοποιώ κι άλλα ποιήματα του. Ωστόσο κάπου στο 1987 μελοποίησα δέκα ποιήματα του Λαπαθιώτη ..σε ένα πειραματικό στάδιο- όπως …έλεγα τότε .Τα χρόνια κύλισαν κι ο γράφων συνθέτης μπήκε στη δισκογραφία αργά ,με την έναρξη του νέου αιώνα το 2000.Ήδη κάποιοι συνθέτες λίγα χρόνια πριν, πήραν τον Λαπαθιώτη και τον μελοποίησαν ενώ η δική μου μελοποίηση που καταχειροκροτήθηκε σε δημόσιους κι ιδιωτικούς χώρους των Αθηνών ,είχε προηγηθεί..κι ίσως το ύφος μου να έγινε βορά προς κατανάλωση…. (Για όποιον αμφιβάλλει μπορώ να επικαλεσθώ μαρτυρίες από ζώντες σήμερα παλιούς μου συνεργάτες ποιητές στην Αθήνα).
Σήμερα που πολλοί ενδιαφέρονται να κρατήσουν ζωντανές τις ελάσσονες ποιητικές φωνές περασμένων δεκαετιών ,ο Ναπολέων Λαπαθιώτης επιστρέφει πλήρης, μελέτης και μελοποίησης. Θεωρώ ότι η ερμηνευτική απόδοση αλλά και η μουσική μου επένδυση στίχων του, κρατούν το τονικό αίσθημα αλλά και την περιρρέουσα ατμόσφαιρα της εποχής του. Κάποιος αείμνηστος ευφυής φίλος μου είχε κάνει πρόβλεψη για την «Ερωτική Νύχτα» του Λαπαθιώτη (ήταν το πρώτο που είχα μελοποιήσει), λέγοντας μου πειρακτικά ότι θα μπορούσε να γίνει και «ύμνος»…
Οι Μεσοπολεμικοί ποιητές και ποιήτριες του 1930 που έχω μελοποιήσει σε όλη τη συνθετική μου πορεία, είναι πολλοί. Η ενασχόληση μου η γενικότερη και στη δισκογραφία, μέχρι σήμερα από τους είκοσι δύο ψηφιακούς δίσκους μου, οι τέσσερις περιλαμβάνουν μελοποιημένη ποίηση από δημιουργούς αυτής της εποχής.
Χαίρομαι ιδιαιτέρως όταν λογοτέχνες και μελετητές έργων αυτής της δεκαετίας και νέα παιδιά με προσεγγίζουν κι ενδιαφέρονται για τους εξαιρετικούς ποιητές και ποιήτριες που έχω μελοποιήσει. Αν ξεχώριζα κάποια πρώτα ονόματα από όλο το φάσμα της μελοποίησης μου από τον «κύκλο τραγουδιών του 1930» σίγουρα ο Ναπολέοντας Λαπαθιώτης είναι ο πρώτος.
Ανδρέας Α. Αρτέμης
ΣΑΠΦΩ ΜΕΛΟΠΟΙΗΜΕΝΗ
Η Σαπφώ δεν κοιμάται ποτέ τις νύχτες. «Γυροφέρνει τις αόρατες ηδονές της πίκρας της», τραγουδώντας τον Έρωτα .Ο γράφων συνθέτης κι ερμηνευτής έχει υμνήσει τη γυναίκα σε ένα τεράστιο σε όγκο έργο..Παλιότερα συχνά με ρωτούσαν σε συνεντεύξεις κυρίως…. πως ένας άντρας μπορεί να τραγουδά τη γυναικεία ποίηση,(κι εξηγούμαι) …Ο μέγας Βίκτωρ Ουγκώ έγραψε το εξής: «Ο άνδρας είναι το πιο εξυμωμένο των πλασμάτων. Η γυναίκα είναι το ύψιστο των ιδανικών. Ο άνδρας είναι ο αετός που πετάει. Η γυναίκα είναι το αηδόνι που τραγουδάει. Το να πετάς σημαίνει να κυριαρχείς στο διάστημα. Το να τραγουδάς σημαίνει να κατακτήσεις την ψυχή. Ο άνδρας είναι ενός ναός, η γυναίκα είναι το ιερό. Μπροστά στο ναό αποκαλυπτόμαστε. Μπροστά στο ιερό γονατίζουμε».
Κάπου στα μέσα της δεκαετία του 1980 στην Αθήνα , για χάρη μιας γυναικοκρατούμενης και συγκροτημένης «γυναικείας συντροφιάς», ακούστηκαν για πρώτη φορά τα πρώτα μελοποιημένα ποιήματα της Σαπφούς, αλλά και σε εκδηλώσεις αφιερωμένες στη «γυναικεία ποίηση από την αρχαιότητα μέχρι …»..τις μέρες εκείνες, (στην Αθήνα αλλά και σε ανάλογο συμπόσιο ποιητικό στη νήσο Σέριφο). Δεν λησμονώ σαφώς ότι κι άλλοι συνθέτες έχουν μελοποιήσει την αρχαία ποιήτρια Σαπφώ, πολύ όμορφα κι ωραία. Αλλά ο καθένας … «λέει το δικό του τραγούδι, όπως κι εγώ το δικό μου…» Βασικά το ερέθισμα ενασχόλησης μου με τη ποίηση της Σαπφούς εξελίχθηκε κι αργότερα μπαίνοντας στη δισκογραφία τη δεκαετία του 2000 . Από τότε μέχρι σήμερα λοιπόν, έχουν μελοποιηθεί σε δική μου μουσική, ερμηνεία κι ελεύθερη απόδοση στίχων, αρκετά «Σαπφικά» κομμάτια.
Τα ΜΕΛΟΠΟΙΗΜΕΝΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ της ΜΑΡΙΑΣ ΠΟΛΥΔΟΥΡΗ
Η ποιήτρια Μαρία Πολυδούρη (Καλαμάτα, 1 Απριλίου 1902 - Αθήνα, 29 Απριλίου 1930)ευτύχησε πολλά χρόνια μετά τον θάνατο της να μελοποιηθεί από έλληνες συνθέτες και να γίνει το έργο της γνωστότερο στα χρόνια μας. Ποιήτρια της νεορομαντικής σχολής η Μαρία Πολυδούρη ανήκει στη γενιά του 1920 που καλλιέργησε το αίσθημα του ανικανοποίητου και της παρακμής.
Ο έρωτας και ο θάνατος είναι οι δύο άξονες γύρω από τους οποίους περιστρέφεται η ποίησή της. Είναι μεστή από πηγαίο λυρισμό που ξεσπά σε βαθιά θλίψη και κάποτε σε σπαραγμό, με εμφανείς επιδράσεις από τον έρωτα της ζωής της, Κώστα Καρυωτάκη, αλλά και τα μανιάτικα μοιρολόγια. Οι συναισθηματικές και συγκινησιακές εξάρσεις της Πολυδούρη καλύπτουν συχνά κάποιες τεχνικές αδυναμίες και στιχουργικές ευκολίες του έργου της.
Η μελοποίηση ποιημάτων της Πολυδούρη από τον γράφοντα συνθέτη έγινε στα μέσα της δεκαετίας του 1980 σε ένα πειραματικό στάδιο. Πολύ αργότερα σοβαρά πλέον μελοποίησε συνολικά δέκα ποιήματα της (μαζί με εκείνα του Καρυωτάκη)που τα περισσότερα είναι ανέκδοτα δισκογραφικά. Στις εργασίες «Νυχτερινοί Μονόλογοι (Α)2000», «Fontana Amorosa»2002, δισκογραφήθηκαν μαζί με άλλους μεσοπολεμικούς δημιουργούς, τα πρώτα μελοποιημένα από τον γράφοντα ποιήματα της Μ. Πολυδούρη.
Ο ΘΡΗΝΟΣ ΤΗΣ ΑΡΕΤΟΥΣΑΣ σε μουσική κι ερμηνεία του Ανδρέα Α.Αρτέμη.
Το γνωστό πολυσέλιδο μυθιστόρημα που συντέθηκε από τον Βιτσέντζο Κορνάρο στην Κρήτη, πιθανότατα κατά τη πρώτη δεκαετία του 17ου αιώνα. Αποτελείται από 10.012 ιαμβικούς δεκαπεντασύλλαβους ομοιοκατάληκτους στίχους αποδιδόμενους στην Κρητική διάλεκτο, εκ των οποίων οι τελευταίοι δώδεκα αναφέρονται στον ίδιο τον ποιητή. Κεντρικό θέμα του είναι ο έρωτας ανάμεσα σε δύο νέους, τον «Ερωτόκριτο», που στο έργο αναφέρεται μόνο ως Ρωτόκριτος ή Ρώκριτος, και την «Αρετούσα», και γύρω από αυτό περιστρέφονται και άλλα θέματα όπως η τιμή, η φιλία, η γενναιότητα και το κουράγιο. (Μαζί με το έργο Ερωφίλη του Γεωργίου Χορτάτση είναι τα σημαντικότερα έργα της κρητικής λογοτεχνίας την περίοδο της Βενετοκρατίας, που ο συνθέτης Α. Αρτέμης έχει επίσης μελοποιήσει αποσπάσματα). Ο Ερωτόκριτος πέρασε στην λαϊκή παράδοση και παραμένει ένα εξαιρετικά δημοφιλές κλασικό έργο «Ερωτόκριτου» Βιτσένζου Κορνάρου.
Το μελοποιηθέν αυτό απόσπασμα από τον συνθέτη Ανδρέα Α. Αρτέμης σαν υπότιτλο έχει «Ο θρήνος της Αρετούσας». Παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το 2010 σε παράσταση στο κηποθέατρο «Μάνος Χατζιδάκις» Ηρακλείου Κρήτης, στα πλαίσια πάντα των καλοκαιρινών εκδηλώσεων του Δήμου Ηρακλείου. Αργότερα παρουσιάστηκε σε μια κοινή εμφάνιση του συνθέτη με τον σπουδαίο λυράρη αοιδό της Κρήτης Ψαραντώνη, σε μουσική σκηνή της πόλης. Το έργο που μελοποιήθηκε και τραγουδιέται από παλαιούς και σύγχρονους συνθέτες, «Ερωτόκριτος» ακολουθεί όλα τα χαρακτηριστικά των αντιστοίχων ιπποτικών μυθιστοριών, παρουσιάζει κάποιες ιδιαιτερότητες ως προς τη δομή, με χαρακτηριστικά που προέρχονται από άλλα λογοτεχνικά είδη. Εκτός από τα επικά στοιχεία, είναι έντονη και η παρουσία δραματικών χαρακτηριστικών: η διαίρεση σε πέντε μέρη απηχεί την πενταμερή διαίρεση του κλασικού δράματος, ενώ θεατρικό χαρακτήρα προσδίδει και η συχνή παρουσία του διαλόγου. Ο όρος «μυθιστορία» (απόδοση του romance) που αναφέρεται στο αφηγηματικό είδος που αναπτύχθηκε κατά τη διάρκεια του μεσαίωνα και έχει ιπποτικό χαρακτήρα και θέμα τις περιπέτειες ενός ερωτικού ζευγαριού, θεωρείται περισσότερο ακριβής από τον όρο «μυθιστόρημα» για να χαρακτηρίσει αφηγηματικά κείμενα όπως ο Ερωτόκριτος. Ωστόσο στην ελληνική βιβλιογραφία απαντάται συχνά και ο όρος μυθιστορία. Ακούστε την έκδοση αυτή αποσπάσματος του έργου με τον συνθέτη κι ερμηνευτή Ανδρέα Α.Αρτέμη. Σημαντική στιγμή για τον συνθέτη στο βίντεο που ακολουθεί, η συνοδεία βιολιού από τον σπουδαίο μουσικό (και μαέστρο της «Αρμονίας»), Σταύρο Παπαντωνίου.
Το 2019 για την Κρήτη ήτο έτος «Ερωτόκριτου» και ο συνθέτης κι ερμηνευτής Ανδρέας Α. Αρτέμης τίμησε την πατρίδα του ήρωα του Κορνάρου επιστρέφοντας πάλι στην Κρήτη του Κορνάρου, του Χορτάτση κι άλλων της ίδια εποχής ποιητών (και Κυπρίων), σε μια μοναδική καλοκαιρινή παράσταση, με διοργανωτή το Δήμο Ηρακλείου.
Ο ΘΡΗΝΟΣ ΤΗΣ ΑΡΕΤΟΥΣΑΣΑΝΔΡΕΑΣ Α. ΑΡΤΕΜΗΣ: «ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ»
Α.Α.Α
Ο Συνθέτης Ανδρέας Α. Αρτέμης συμπλήρωσε εικοσάχρονα δισκογραφικά κι έχει θέσει σε κυκλοφορία διαδικτυακά, μια σειρά από ηχογραφήσεις, που πραγματοποιήθηκαν την τελευταία εικοσαετία κυρίως σε παραστάσεις του αλλά και σε studio’s .Σε αυτές τις ενότητες λοιπόν, εναρκτήρια συλλογή είναι το «Ανθολόγιο» .Στο «Ανθολόγιο» έχουν συμπεριληφθεί στίχοι του συνθέτη αλλά και μελοποιημένα ποιήματα σύγχρονων δημιουργών από Ελλάδα και Κύπρο .
«ΣΥΛΛΕΚΤΗΣ ΑΙΣΘΗΜΑΤΩΝ»
(με την ένδειξη κατεπείγον ..όσο ποτέ άλλοτε)
Σκέφτομαι ότι ίσως τελικά η ζωή μας χρωστά κάτι τις περισσότερο πια, (σε κύκλους ηλιόλουστους ή φεγγαρίσιους ήχους) με πολλά φωτεινά σημεία υπέροχων πραγμάτων ….
Χρειαζόμαστε μια γερή δόση κατάδυσης και σπουδής του εαυτού, με καλό εξοπλισμό, για να κατανοήσουμε την αγάπη κι εκτίμηση, για τη συνέχεια του βίου. Κι ίσως αυτό θα ήταν (είναι) το πιο καλό αντίδοτο σε καιρούς κενών αξιών και κατρακύλας γενικότερης, σε πολλαπλούς τομείς του εφήμερου βίου.Να θυμάστε πως αξίζει στη ζωή να σας εκτιμούν και να σας αγαπούν, αφού ήσασταν τόσο δοτικοί και καλοπροαίρετοι (έτσι θα λένε..) σε κάθε στιγμή και περίσταση…
Α.Α.Α
Ο ΜΟΥΣΙΚΟΣΥΝΘΕΤΗΣ ΚΙ ΕΡΜΗΝΕΥΤΗΣ ΑΝΔΡΕΑΣ Α. ΑΡΤΕΜΗΣ
Γράφει ο Εθνομουσικολόγος Ευγένιος Χόρν:
Εισήγαγε με τρόπο μοναδικό στη δεκαετία του 1980 στο κοινό της Αθήνας με ένα τρόπο σπάνιο κι εντυπωσιακό την παρεξηγημένη από πολλούς τότε, μελοποιημένη σύγχρονη ποίηση. Αναφορές έχουν γίνει παλαιότερα σε ειδικά ένθετα, κυρίως λογοτεχνικά, αφού τη μελοποιημένη δύσκολη ποίηση, ο ίδιος κατόρθωνε με ψυχική δύναμη και μουσικότητα να τη μεταφέρει να την ερμηνεύει ενώπιον κοινού.
